Podkowa Leśna położona jest na terenie województwa mazowieckiego, w powiecie grodziskim. Miasto jest dobrze skomunikowane zarówno pod względem ruchu samochodowego oraz transportu publicznego. Odległość do stolicy to zaledwie 30 km, a do Warszawy można się dostać dzięki trasie S8, A2 lub DW 719. Pociąg Warszawskiej Kolei Dojazdowej, czyli popularnej „wukadki”, pokonuje odległość do Warszawy w 41 minut. W pół godziny znajdziemy się na Lotnisku Chopina, a w niecałą zaś godzinę dotrzemy do Portu Lotniczego Warszawa-Modlin.
Dobra brwinowskie wraz z folwarkiem Wilhelmów (później nazywanym Podkową Leśna) należały jeszcze w początkach XIX wieku do Księcia Michała Hieronima Radziwiłła, wojewody wileńskiego. W 1852 r. całość kupił Józef Wilhelm Szmidecki. W 1861 r. majątek ten sprzedał Stanisławowi Lilpopowi, który ustalił sukcesje na tym majątku dla swego nieletniego syna Stanisława Wilhelma Lilpopa. Według podziału administracyjnego Królestwa Polskiego dobra te leżały w Guberni Warszawskiej, w powiecie błońskim. Po Stanisławie Lilpopie, który zmarł w 1866 r. majątkiem gospodarowała w imieniu swego nieletniego syna żona Stanisława Lilpopa – Joanna z Petzoldów Lilpopowa. Stopniową parcelację dóbr brwinowskich rozpoczęto już na początku ostatniej ćwierci XIX w. Z roku 1876 pochodzi „Plan części dóbr Ziemskich Brwinów, w Guberni Warszawskiej, w powiecie błońskim wyłączonej spod zabezpieczenia pożyczki Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego”. Następne parcelacje na terenie dóbr Brwinów (1898 r.) objęły Letnisko Węgrzynek, przylegające od północy do późniejszej kolonii Brwinów Borki.
Stanisław Lilpop zamiłowany myśliwy, po osiągnięciu pełnoletności przekształca południową część swego majątku na gospodarstwo leśne. Wytycza polanki dla saren, zakłada bażanciarnie, wycina dukty i linie leśne. W 1909 r. po sprzedaży terenów brwinowskich nastąpiło oddzielenie hipoteczne gruntów dóbr Podkowa Leśna od księgi hipotecznej Brwinów i od tego momentu w źródłach historycznych pojawia się nazwa Podkowa Leśna. W 1911 r. dokonano pomiaru gruntów na terenie oznaczonym jako Podkowa Leśna. Jest to najwcześniejszy znany nam, szczegółowy plan całości terenów późniejszej Podkowy Leśnej. Jedynym i niepodzielnym właścicielem tych terenów jest w tym czasie Stanisław Wilhelm Lilpop – syn Stanisława. Znane są jego zamiary by jeszcze przed pierwszą wojna światową przekształcić dobra podkowiańskie w Miasto – Ogród. I wojna światowa przerywa te działania, do których można było powrócić dopiero po zakończeniu działań wojennych.
W 1922 r. w ramach konsorcjum przemysłowego „Siła i Światło” powstała spółka akcyjna „Elektryczne Koleje Dojazdowe”, zainteresowana budową elektrycznej trakcji kolejowej przez dobra podkowiańskie. 9 kwietnia 1925r. powstaje spółka pod nazwą „Miasto-Ogród Podkowa Leśna, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością” w skład której wchodzą: Stanisław Lilpop jako właściciel gruntów, konsorcjum „Siła i Światło” oraz Bank Związku Spółek Zarobkowych. Spółka ta kupiła od Stanisława Lilpopa majątek pod nazwą hipoteczną „Podkowa Leśna” o powierzchni 522 mórg „wraz z lasem, zadrzewieniem i budynkami na tym obszarze”.
Jeszcze w 1925 r. projekt planu miasta wykonał na zamówienie Spółki znany warszawski architekt i urbanista Antoni Jawornicki. W 1927r. nastąpiło uroczyste otwarcie pierwszego odcinka „Elektrycznych Kolei Dojazdowych” – z Warszawy do Grodziska. W grudniu 1927 r. Spółka „Miasto-Ogród Podkowa Leśna” zostaje rozwiązana. W myśl nowej umowy, każdy z trzech głównych, byłych udziałowców Spółki Miasto – Ogród Podkowa Leśna staje się integralnym właścicielem części jej dawnego majątku w stosunku: Stanisław Lilpop – 40 %, „Siła i Światło” – 36 % i Bank Związku Spółek Zarobkowych – 24 %. Powołany zostaje Zarząd Dóbr Podkowa Leśna, który ma się zajmować zagospodarowaniem terenu i sprzedażą działek przyszłym mieszkańcom oraz realizacją ich interesów. M. in Zarząd Dóbr na terenie parku miejskiego już na przełomie lat 20. i 30. XX w. buduje dla obecnych i przyszłych mieszkańców Kasyno Obywatelskie, dziś zwane „Pałacykiem”.
W 1930 r. zatwierdzono statut Stowarzyszenia Miłośników Miasta – Ogrodu Podkowy Leśnej – pierwszej organizacji obywatelskiej w mieście. W kwietniu 1933r. Stowarzyszenie zmieniło nazwę na Towarzystwo Przyjaciół Miasta – Ogrodu Podkowa Leśna i w niezmienionej formie przetrwało do września 1939 r. Ponowne powołanie do życia Towarzystwa nastąpiło 15 kwietnia 1981 r., już pod przedwojenną nazwą Towarzystwo Przyjaciół Miasta Ogrodu Podkowa Leśna. Jednakże trudne negocjacje formuły jego statutu przerwał stan wojenny. Skuteczna okazała się dopiero determinacja członków założycieli wywodzących się ze środowiska Komitetu Parafialnego Pomocy Bliźniemu, którzy 1 sierpnia 1988 r. zgłosili do władz powstanie Towarzystwa Przyjaciół Miasta Ogrodu Podkowa Leśna „jako stowarzyszenia zwykłego”. W 1992 r. stało się ono stowarzyszeniem rejestrowym i działa do dziś.
Podkowa Leśna to przede wszystkim wille i zabytki otulone bujną zielenią oraz pamiątkami po ludziach, którzy żyjąc i tworząc w Podkowie, od samego początku nadawali temu miastu wymiar inteligencki i społeczny. Zwiedzając Podkowę Leśną warto zajrzeć na ulicę Iwaszkiewicza 7, przy której stoi majestatyczna drewniana willa „Aida” (do 1928 roku był to dom letni Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów; obecnie nieruchomość pozostaje w prywatnych rękach). Nieopodal, przy ulicy Lilpopa 18, stoi Pałacyk Kasyno, w którym obecnie mieści się siedziba Centrum Kultury i Inicjatyw Obywatelskich, a w którym przed wojną działał Klub Sportowy. Na rogu ulic Jana Pawła II i Modrzewiowej znajduje się Pałacyk Myśliwski Stanisława Lilpopa zbudowany w pierwszym dziesięcioleciu XX wieku. Wędrując po Podkowie warto zajrzeć do bliźniaczych willi położonych przy ulicy Parkowej. Willa „Jókawa” (ulica Parkowa 19) przywieziona w częściach z Wołynia i wybudowana według projektu architekta Rzepeckiego w 1928 roku z przeznaczeniem na pensjonat. Jej nazwa pochodzi z pierwszych sylab imion Józef, Kazimierz i Wacław. Bliźniacza willa „Przedwiośnie” (ulica Parkowa 21) to również willa drewniana z galeriami na dwóch kondygnacjach oraz wieżą. Willa ta pozostaje w prywatnych rękach. Nie można zapominać o willi „Krychów” (ulica Kwiatowa 20), która pierwotnie należała do Tadeusza Baniewicza, przedstawiciela koncernu „Siła i Światło”, jednego ze współzalożycieli Miasta Ogrodu Podkowa Leśna. Dom stanął w latach 1930-1931. Projekt sporządził Lucjusz Jan Szperling, a ogród zakładał sam Franciszek Szanior, współautor m.in. Parku Ujazdowskiego w Warszawie. Niedaleko granic administracyjnych Podkowy położone jest Zarybie - dwór Haliny i Janusza Regulskich (dyrektora spółki „Siła i Światło”), rozbudowany na początku lat 30. według projektu Juliusza Dzierżanowskiego, który nadał budynkowi formę barokowo–klasycystyczną. Zarybie stanowiło jeden z ośrodków konspiracji w czasie okupacji, a po Powstaniu Warszawskim było to miejsce schronienia dziesiątków uciekinierów z Warszawy.
Wielkim bogactwem Podkowy Leśnej są okoliczne lasy i rezerwaty przyrody, dzięki którym powietrze w Podkowie Leśnej jest czyste i przejrzyste, a wiosną i latem unoszą się śpiewy ptaków. Na terenie miasta znajdują się trzy rezerwaty: Parów Sójek – rezerwat leśny (pow. 3,84 ha) położony w wąskiej dolince w zachodniej części miasta. Obejmuje resztki naturalnych lasów grądowych i łęgowych w otoczeniu zabudowy miejskiej. Rosną tu liczące 130 lat dęby szypułkowe, a oprócz nich lipy, graby, jesiony i wiązy; Rezerwat im. Bolesława Hryniewieckiego - leży na zachodnim skraju uroczyska leśnego „Zaborów”. Obejmuje jeden z najstarszych (160-170 lat) drzewostanów dębowo-sosnowych na Mazowszu. Rezerwat ma powierzchnię 24,7 ha i jest otwarty dla ruchu turystycznego; Rezerwat „Zaborów” im. Witolda Tyrakowskiego - graniczy z zabudową miasta od strony wschodniej. Chroni las grądowy z miejscami gniazdowania 26 gatunków ptaków, w tym tak rzadkich jak dzięcioł pstry średni, dzięcioł czarny, dudek, muchołówka mała i grubodziób. Rezerwat ma powierzchnię 10, 26 ha. Jest zamknięty dla ruchu turystycznego. Jego południową granicą biegnie leśna droga Żółwin – Nadarzyn. Oprócz rezerwatów na terenie Podkowy znajdują się również parki, m.in. Park Miejski, który leży między przystankami Podkowa Leśna Główna i Podkowa Leśna Zachodnia. Obejmuje 14 hektarów lasu sosnowo-dębowego rosnącego na wydmach. Jest to znakomity teren spacerowy; zimą atrakcyjny dla saneczkarzy i narciarzy na biegówkach. Park Przyjaźni Polsko-Węgierskiej – zrewitalizowany w 2016 r. park, w którym oprócz zieleni znajduje się ceramiczna makieta Podkowy Leśnej oraz pamiątkowa płyta z czerwonego piaskowca, ufundowana przez społeczeństwo Podkowy Leśnej, a która została odsłonięta w 1963 r. i poświęcona polskim i węgierskim towarzyszom broni poległym w Podkowie Leśnej w latach II wojny światowej. W okresie letnim w Parku Przyjaźni Polsko-Węgierskiej rozstawione są leżaki i huśtawki ogrodowe, zapraszające mieszkańców i gości do odpoczynku. Park w Stawisku - 18-hektarowy obszar w zachodniej części Podkowy Leśnej, wokół domu zbudowanego przez Stanisława Lilpopa dla córki Anny i jej męża Jarosława Iwaszkiewicza. Pierwotnie zajmował powierzchnię 35 ha; północna część parku została odcięta w latach 60. szosą Warszawa -Skierniewice i wkrótce zmieniła właściciela. Na lekko pofalowanym terenie rosną zespoły ponad stuletniego drzewostanu z pojedynczymi dębami szypułkowymi, których wiek sięga 200 i więcej lat. Z dziewięciu starych sosen, nazwanych przez Iwaszkiewicza Muzami i często przywoływanych w jego twórczości, zachowało się pięć. Aleja Lipowa -dawna droga gruntowa, obecnie ulica Lipowa z trzema rzędami lip i szerokim pasem ziemnej drogi dla pieszych i rowerzystów. Ma długość około 400 metrów, ciągnie się od ulicy Jana Pawła II do rozwidlenia przy pomniku żołnierzy AK. Ogród przy Kościele pod wezwaniem św. Krzysztofa - początkowo projektowany jako „kościół zielony”, stanowiący przedłużenie kościoła murowanego, nawiązujący do symboliki i tradycji religijnej (m.in. ogród biblijny, przyroda minionych wieków, ptasi raj). Zrealizowany tylko częściowo. Wokół kościoła i przed nim, na ulicy Jana Pawła II zespół głazów narzutowych. W sąsiedztwie, na terenie Ogrodu Matki i Dziecka, będącego placem zabaw dla dzieci znajduje się zabytkowa lipa.
Podkowa Leśna proponuje swoim mieszkańcom i wszystkich odwiedzającym ją gościom wypoczynek na aktywnym poziomie. Na terenie miasta znajduje się bogata sieć ścieżek rowerowych, a przy ulicy Brwinowskiej 30 - nowowybudowany kompleks torów rowerowych - duży i mały pumptrack oraz wybudowany z drewna skilltrack, umożliwiający rowerzystom naukę równowagi oraz wyrabianie kondycji. W Lesie Młochowskim znajdują się trzy oznakowane pętle: mała – o długości 4 km, średnia – 5 km oraz duża – 9 km, które mają wspólny początek przy ulicy Krasińskiego. Wszystkie trasy są oznaczone. Przy wjeździe do lasu i w miejscach ich rozwidlenia ustawione są tablice informacyjne, obrazujące plan tras pieszych i rowerowych. Przez Podkowę i okolice prowadzi kilka oznakowanych szlaków turystycznych, które są atrakcyjne dla spacerowiczów o każdej porze roku. Las Młochowski to również miejsce, w którym możemy spotkać amatorów przejażdżek konnych, a wszystko dzięki bliskości stajni znajdującej się przy ulicy Głogów 11.
Podkowa Leśna mimo swoich niewielkich rozmiarów proponuje bardzo bogatą ofertę kulturalną realizowaną w głównej mierze przez Centrum Kultury i Inicjatyw Obywatelskich. Liczne spektakle, pokazy filmów, wystawy, wernisaże, spotkania z ciekawymi osobami, a latem potańcówki „na dechach” - to tylko niektóre przykłady realizacji zamierzeń ośrodka kultury. Podkowa Leśna to również siedziba wielu organizacji pozarządowych oraz galerii sztuki, które jeszcze bardziej wzbogacają ofertę kulturalną dla spragnionych kultury mieszkańców.
Każdego roku podkowian i gości z okolicznych miejscowości przyciągają m.in. odbywający się w czerwcu Festiwal Otwarte Ogrody, który z roku na rok coraz bardziej integruje lokalną społeczność oraz Europejskie Dni Dziedzictwa organizowane we wrześniu. Latem tego roku Centrum Kultury i Inicjatyw Obywatelskich zainaugurowało spacery tematyczne ulicami miasta, które przybliżały uczestnikom bogatą historię oraz dziedzictwo Podkowy Leśnej.
Atrakcje, które warto odwiedzić:
Podkowa Leśna, wykorzystując nowe technologie oraz bazując na dobrych praktykach w zakresie ochrony środowiska, stale dąży do poprawy jakości świadczonych usług publicznych.
Pierwszym krokiem w tym kierunku, zarówno krokiem oszczędnościowym, była wymiana w 2016 roku 999 opraw oświetleniowych na te w technologii LED.
W 2019 roku Miasto przystąpiło do projektu pn. „Podkowa Leśna = Human Smart Town”, w efekcie którego uruchomiony został system monitoringu jakości powietrza umożliwiający pomiar stężenia pyłów PM1, PM 2,5 oraz PM 10, a także dwutlenku azotu (NO2), dwutlenku siarki (SO2), ozonu (O3). Czujniki wykrywają również aldehyd mrówkowy, chlorowodór czy cyjanowodór (a w razie potrzeby także inne substancje gazowe). Czujniki zamontowane zostały przy:
W ramach tego projektu został stworzony również monitoring wizyjny oraz wymieniono szafy sterownicze dla 4 przepompowni ścieków, który umożliwia zarządzenie energią elektryczną, sterowanie oraz podgląd stanu technicznego pompowni.
Od kilku lat Podkowa Leśna posiada również stacjonarny system zdalnego odczytu wodomierzy. Wodomierze główne na nieruchomościach wyposażone są w nakładki radiowe, które zbierają informację o zużyciu wody i w określonym terminie przekazują dane do systemu powiązanego bezpośrednio z wystawianiem faktur. Możliwość odczytu wodomierzy w określonym dniu pozwala na systematyczne wystawianie faktur zgodnych z rzeczywistym zużyciem wody przez odbiorców i ogranicza do minimum konieczność wejścia na nieruchomość przedstawiciela przedsiębiorstwa wodociągowego (związanego z cyklicznym odczytem wodomierzy przez pracownika).
Podkowa Leśna dąży również do niezależności energetycznej, dlatego też stara się inwestować w system oparty na alternatywnych źródłach energii, fotowoltaice czy magazynie energii. Działania te mają zapewnić możliwość przesyłu nadwyżki energii i ciepła w miejsca potrzebujące, bez udziału państwowego monopolu. Poza alternatywnymi źródłami energii i szukaniu oszczędności, Miasto może pochwalić się również nowym budynkiem przedszkola miejskiego wybudowanego w całości w technologii pasywnej, a które to zostało uznane za wzorcową inwestycję w kontekście działań proekologicznych sektora publicznego.
W obszarze ochrony środowiska oraz stosowania dobrych praktyk mających wpływ na zmiany klimatu Podkowa Leśna rozpoczęła realizację programu zbierania wód opadowych i roztopowych z ulic oraz otaczających je terenów, podczyszczania i przekazywania ich do ziemi za pomocą studni chłonnych, drenaży, podziemnych zbiorników i skrzynek rozsączających, a ostatnio także zbiorników na deszczówkę, w które wyposażane są spusty dachowe budynków użyteczności publicznej. Celem tych działań jest nie tylko odprowadzenie z powierzchni miasta wód opadowych, lecz również zasilanie nimi wód podziemnych, a przede wszystkim zatrzymanie w miarę możliwości całego opadu na terenie miasta, retencjonowanie w pasach drogowych i utrzymanie przez jak najdłuższy czas pożądanego poziomu wilgoci w glebie.
Od zeszłego roku Miasto wprowadziło również portal E-usług, dzięki któremu każdy zalogowany mieszkaniec miasta będzie miał wgląd do swojego konta, na którym sprawdzi zużycie wody, płatności za odpady, kanalizację oraz odpady. System również będzie ułatwiał w przypominaniu o zbliżających się terminach płatności. Dzięki portalowi istnieje również możliwość kupienia biletu na płatne wydarzenia organizowane przez Centrum Kultury i Inicjatyw Obywatelskich.
