Daniel Olbrychski

Daniel Olbrychski – polski aktor teatralny i filmowy

Daniel Olbrychski to jeden z najwybitniejszych polskich aktorów filmowych i teatralnych. zagrał w blisko 200 filmach i serialach oraz ogromnej liczbie przedstawień teatralnych, zarówno w Polsce, jak i za granicą. Występował w filmach najpopularniejszych polskich reżyserów, takich jak Andrzej Wajda, Janusz Morgenstern, Kazimierz Kutz, Julian Dziedzina, Krzysztof Zanussi, Jerzy Antczak, Jerzy Hoffman, Janusz Kijowski, Stanisław Bareja czy Krzysztof Kieślowski. 

Początki i edukacja

Jest synem publicysty Franciszka Olbrychskiego i polonistki Klementyny z Sołonowiczów. Jego ciotką była poetka Irena Śmiałowska. Dzieciństwo spędził w Czerniewie, Łodzi i Drohiczynie. Uczył się gry na skrzypcach, trenował lekkoatletykę, szermierkę, boks i judo. Występował w szkolnych przedstawieniach – np. jako Papkin w „Zemście” – i należał do kółka Miłośników Starej Warszawy.

Po ukończeniu II LO im. Stefana Batorego w Warszawie w 1963 r. rozpoczął studia w PWST, które przerwał z powodu intensywnej kariery filmowej. W 1971 r. zdał egzamin aktorski eksternistycznie, a w 2010 r. obronił pracę magisterską o swoich rolach w „Weselu”, „Panu Tadeuszu” i w „Zemście”.

Kariera filmowa i teatralna

Daniel Olbrychski zadebiutował w 1963 r. rolą w filmie Janusza Nasfetera „Ranny w lesie”. Do jego głównych ról należą postacie Kmicica w "Potopie", Karola Borowieckiego w "Ziemi obiecanej" i Tuhaj-Beja w "Ogniem i mieczem". Do innych znaczących ról należą także Bolesław w "Brzezinie", Tadeusz w "Krajobrazie po bitwie" oraz role w filmach Wajdy – np. "Wesele". 

Karierę teatralną zaczął od debiutu w Teatrze Narodowym w 1969 r. grając Gustawa w "Ślubach panieńskich". Główne role teatralne Daniela Olbrychskiego to przede wszystkim Hamlet i Beniowski w spektaklach Adama Hanuszkiewicza w Teatrze Narodowym, a także Makbet i Otello, które są uznawane za jedne z jego najsłynniejszych kreacji aktorskich.

Działalność opozycyjna i twórczość zagraniczna

W drugiej połowie lat 70. i 80. zaangażował się w działalność opozycyjną – podpisał m.in. „List 296” i „List ośmiu”. Z tego powodu był bojkotowany przez media państwowe. 

W tym czasie rozwijał też międzynarodową karierę – wystąpił m.in. u Volkera Schlöndorffa („Blaszany bębenek”), Claude’a Leloucha („Jedni i drudzy”), Josepha Loseya („Pstrąg”) i Nikity Michałkowa („Cyrulik syberyjski”). Grał w filmach francuskich, włoskich, niemieckich, rosyjskich i amerykańskich. W 1984 r. wystąpił w oscarowej „Przekątnej gońca”.

Wyróżnienia

Daniel Olbrychski otrzymał liczne nagrody, w tym francuską Legię Honorową i Komandorię Sztuki i Literatury, rosyjski Medal Puszkina oraz polskie Złote Maski, Złote Kaczki i medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Jego dorobek aktorski był wielokrotnie nagradzany także na festiwalach filmowych – m.in. za role w „Brzezinie” czy „Jowicie”.

W lutym 2024 r. w Podkowie Leśnej odbyła się uroczystość wręczenia Danielowi Olbrychskiemu  odznaki honorowej „Zasłużony dla Mazowsza” za szczególne zasługi dla województwa mazowieckiego. Samorząd Województwa Mazowieckiego w uzasadnieniu wyróżnienia podkreślił, że Artysta „wzbogacił światową kinematografię swoją niezwykłą osobowością na ekranie, autentycznością odgrywanych postaci, emanującą głębią emocji i niezwykłą charyzmą”.

Tytuł Honorowego Obywatela Miasta Ogrodu Podkowa Leśna został nadany Panu Danielowi Olbrychskiemu na wniosek Burmistrz Miasta Magdaleny Eckhoff w dniu 6 kwietnia 2025 r. uchwałą Rady Miasta w uznaniu wybitnych zasług dla kultury polskiej. Uroczystość wręczenia aktu nadania miała miejsce 12 października 2025 r. podczas XXII sesji Rady Miasta.