Spacer wokół Lasu Młochowskiego

1. WKD Podkowa Leśna Główna

[0,0 km] Wycieczka zaczyna się na stacji WKD Podkowa Leśna Główna, skąd trasa prowadzi aleją Jana Pawła II obok kościoła św. Krzysztofa do alei Lipowej imienia Tadeusza Baniewicza.

2.

[ 0,3 km ] Na tym odcinku można się kierować znakami zielonymi i czerwonymi szlaków pieszych. Lipowa prowadzi niemal na skraj Lasu Młochowskiego, ale skręcając w prawo pokonać należy jeszcze krótkie odcinki uliczek Słowackiego i Prusa, aby znaleźć się na biegnącej wzdłuż granicy lasu ulicy Krasińskiego.

3.

[1,1 km ] Przy jej skrzyżowaniu z ulicą Sienkiewicza znajduje się miejsce, gdzie szlaki turystyczne kierują się w głąb lasu, a ich dalszy przebieg zobaczyć można na tablicy z mapą przedstawiającą Podkowę Leśną wraz z Lasem Młochowskim. Na mapie naniesione zostały nie tylko szlaki piesze, ale także trzy dobrze oznakowane w terenie trasy rowerowe, w zimie służące również jako narciarskie szlaki biegowe – pętla mała, średnia i duża. Najnowszym szlakiem spacerowym jest ścieżka edukacyjna z czternastoma przystankami objaśniającymi różne aspekty przyrodnicze i kulturowe mijanych miejsc. Doskonałe oznakowanie szlaków Lasu Młochowskiego jest wielką zasługą Towarzystwa Przyjaciół Miasta-Ogrodu Podkowa Leśna. Skierujmy się stąd na południe za znakami niebieskimi szlaku pieszego, które poprowadzą zachodnim i południowym skrajem lasu. Najpierw jednak ścieżka na krótko zanurza się w stary las przecinając obszar rezerwatu przyrody.

4.

[1,5 km] Rezerwat im. Bolesława Hryniewieckiego to fragment starego lasu z potężnymi dębami i sosnami o wieku do 200 lat, stanowiącego dom dla wielu gatunków mniejszych ssaków i ptaków. Wygodna trawiasta ścieżka wije się poprzez dość gęsty ale suchy las, by po niedługim czasie dotrzeć w sąsiedztwo biegnącej skrajem lasu ulicy Młochowskiej. Dalej ścieżka pieszo-rowerowa prowadzi około 10 metrów od biegnącej skrajem lasu szutrowej drogi.

5.

[2,8 km] Mijając kolejne tablice edukacyjne docieramy do drogi Nadarzyńskiej prowadzącej w lewo na wschód przez las do Nadarzyna, zaś w prawo kierującej się piękną aleją akacjowo-dębową w stronę gęstniejącej zabudowy Żółwina. Wybieramy kierunek na wschód za znakami niebieskimi szlaku pieszego i leśną drogą docieramy na skraj kolejnego rezerwatu.

6.

[3,1 km] Rezerwat im. H. Tyrakowskiego to stary las typu grądowego, miejsce ochrony wielu gatunków żyjących tu ptaków. Teraz szlak niebieski skręca trawiastą ścieżką w prawo docierając do południowego skraju lasu i dróżką Na Skraju prowadząc na wschód.

7.

[4,8 km] Po kilkuset metrach docieramy do miejsca, gdzie z leśnej drogi wysadzanej wiekowymi dębami i sosnami otwiera się na południe wielka jasna przestrzeń. Oświetlona słońcem piaszczysta droga, nad którą wiszą potężne dębowe konary – esencja mazowieckiego krajobrazu. To dobre miejsce na piknik, a przynajmniej krótki postój.


Znaki szlaku niebieskiego i towarzyszącego mu szlaku dużej pętli rowerowej znikają w lesie ,ale my skierujmy się dalej na południe ulicą Na Skraju zataczającą na odcinku około 1,3 kilometra łagodny łuk w kierunku skrzyżowania w lesie z drogą Nadarzyńską – już na granicy Nadarzyna.

8.

[6,1 km] Na skrzyżowaniu chowa się w zaroślach stara, pokrzywiona żółta tablica – drogowskaz do Żółwina. Pamięta zapewne połowę XX wieku. Jest tu też tablica z mapą szlaków konnych w Lesie Młochowskim, przypominająca – obok wyraźnych śladów na ścieżkach – o jeszcze jednej tutejszej formie rekreacji. Teraz kierujemy się dalej na północ ulicą Sęczkową mając po lewej stronie las, zaś po prawej rzadką zabudowę letniskową Nadarzyna. Po przejściu siedmiuset metrów i minięciu drugiego osiedla letniskowego po prawej stronie, zobaczymy, odchodzący skośnie w lewo w las prosty dukt leśny. To Aleja Leguna – pójdziemy nią z powrotem w głąb lasu, oddalając się od osiedli. Po prawej stronie będziemy wkrótce mijać teren dawnego dywizjonu rakietowego Dębak i dróżki prowadzące w jego kierunku.

9.

[7,6 km] Fragmenty betonowych ogrodzeń i budowli, a także zapełźnięte i zarośnięte lasem tajemnicze budowle ziemne w terenie sprawiające wrażenie chaosu, na zdjęciu lotniczym przedstawiają formę całkiem regularną i dość czytelną. Do połowy lat dziewięćdziesiątych stacjonował tu dywizjon rakietowy 3 Warszawskiej Brygady Rakietowej Obrony Powietrznej – Dębak.

Ale uwaga! Obecnie to prawdziwa strefa zakazana, las gęsty i ciemny, ścieżki prowadzą wkoło pozornie bez ładu i składu, a do tego teren zamknięty jest betonowym ogrodzeniem, w którym są luki umożliwiające wydostanie się z powrotem, ale nie jest łatwo je odnaleźć. Można też oberwać kulką od uczestników paintballu pojawiwszy się nagle na linii strzału – o czym ostrzegają wywieszone plakaty. Dobrze jest więc mieć mapkę terenu (osmapa.pl, geoportal.gov.pl) i kompas.

10.

[7,9 km] Idąc dalej aleją Leguna na zachód, po minięciu bazy rakietowej, docieramy do poprzecznej leśnej drogi dojazdowej nr 41. Skręcamy nią w prawo, kierując się na północ. To wyjątkowo piękna droga. Jej nowa porządnie wykonana nawierzchnia z żółtawej pospółki, ograniczona wysokimi trawiastymi brzegami, wiedzie przez prześwietlony mocno las z licznymi przecinkami i młodnikami. Jest i malownicza i zadbana pod każdym względem, o czym świadczą nowe budki lęgowe dla ptaków na pniach drzew.

11.

[9,2 km] Droga nr 41 krzyżuje się z podobną, nieco wcześniej zmodernizowaną, leśną drogą dojazdową nr 39. Mijając rosnący tu olbrzymi dąb skręćmy w prawo na wschód. Po chwili zobaczymy tablicę edukacyjną opowiadającą historię powstania w tej okolicy wielu alei lipowych na przełomie wieku XIX i XX-ego.

12.

[ 9,6 km ] Na początku wieku XX, kiedy coraz więcej majętnych mieszkańców Warszawy rozważało budowę podmiejskich letnich rezydencji, okolice Otrębus nie były tak popularne jak mające połączenie kolejowe Grodzisk czy Milanówek, jednak ówczesny sielski spokój tej okolicy i jej zdrowy klimat, a także sąsiedztwo dużych kompleksów leśnych, pozwalały rozważać ich wykorzystanie do działalności sanatoryjnej.   Pierwszym zrealizowanym obiektem tego typu było sanatorium w Karolinie, ten sam obiekt, który po wojnie służył i nadal służy za siedzibę zespołu „Mazowsze”. Sanatorium w Karolinie uruchomiono w 1911 roku, a jego kierownikiem został dr Wacław Knoff, który prowadził ten obiekt z przerwą w latach wojennych do 1939 roku. W pierwszych latach XX wieku jeden z lekarzy związanych z Karolinem wybudował na skraju Otrębus willę „Zosinek”. Przy ulicy Natalińskiej, schowana wśród drzew, dożywa końca swych dni stylowa willa „Wierzbówek”, zaś w posiadłości „Zosin” dawna zabytkowa willa zniknęła zastąpiona przez nową, choć zgrabnie stylizowaną, znacznie obszerniejszą budowlę pyszniącą się na wielkiej połaci doskonale utrzymanego parku. Z tymi właśnie miejscami i z planami działalności sanatoryjnej wiązało się wytyczanie i obsadzanie tak licznych alei lipowych w południowej części dawnego majątku Otrębusy przed ponad stu laty.

13.

[10,2 km] Jedną z tych alei dojedziemy do leśniczówki z wygodnym parkingiem leśnym na granicy Strzeniówki i opuszczając lipową aleję kierującą się wprost na północ ścieżką przez otwartą przestrzeń porośniętą xxx. Kolejna aleja lipowa prowadzi w kierunku Stasiówka, dawnej rezydencji sanatoryjnej.

14.

[10,4 km] Aleję otwiera niezwykła kapliczka Matki Bożej Królującej we Wszechświecie – z konstrukcją symbolizującą wszechświat, dzieło Boga, w trzech wymiarach. Między dwoma szpalerami starych lip idziemy równolegle do niedalekiej drogi Nadarzyn – Otrębusy w kierunku coraz bliższego lasu, by po przejściu pół kilometra skręcić w prawo. Trzeba teraz dotrzeć aż na pobocze drogi asfaltowej, aby zobaczyć kolejną lipową aleję – ulicę Tarniny prowadzącą prosto do Karolina. Gdy ulica Tarniny kończy się ścianą lasu, skręcamy w prawo w Piaseckiego, za chwilę dwa razy w lewo – w Poziomki i uliczkami Piaseckiego i Malinową docieramy do bram siedziby „Mazowsza”.

15.

[12,3 km] Karolin. Kiedy utalentowany kompozytor i miłośnik folkloru Tadeusz Sygietyński i Mira Zimińska-Sygietyńska aktorka filmowa i kabaretowa przyrzekali sobie w ruinach bombardowanej Warszawy, że po przeżyciu tej wojny założą zespół, nie mogli oboje przypuszczać, jak wielki sukces stanie się ich udziałem. Powstałe w roku 1948 „Mazowsze” okazało się też największym sukcesem artystycznego mecenatu państwowego ówczesnej Polski.

Współczesne „Mazowsze” to stuosobowa grupa artystów, ponad 60 lat doświadczenia i dorobek ponad 6,5 tysiąca koncertów. Dorobek zespołu wykorzystywany jest obecnie do kształcenia animatorów kultury z całego świata w nowoczesnym ośrodku warsztatowo-widowiskowym „Matecznik Mazowsza”. Odbywają się tu nie tylko próby i koncerty „Mazowsza”, ale także szkolenia choreografów, instruktorów tańca, warsztaty rękodzieła ludowego, śpiewu i gastronomii regionalnej. Przyjeżdżają też na przedstawienia teatry warszawskie. Warto sprawdzić więc zawczasu na stronie internetowej „Mazowsza” : www.mazowsze.waw.pl – czy akurat w ten weekend nie ma czegoś ciekawego w Karolinie, co mogłoby być uzupełnieniem spaceru. Zwiedzać ad hoc można samo otoczenie – przede wszystkim piękny park otaczający obszerny zabytkowy gmach o pałacowej niemal i bardzo interesującej architekturze. Przed ogrodowymi schodami stoi popiersie twórcy „Mazowsza”, Tadeusza Sygietyńskiego, wciąż dyrygującego – teraz chórem parkowego ptactwa. Więcej o zwiedzaniu – na stronie 80.

16.

[13,1 km] Do Podkowy wracać będziemy przez las szlakiem ze znakami żółtymi ulicami Lipową, Jeżynową – i dalej ścieżką biegnącą prosto na zachód w kierunku rezerwatu im. B. Hryniewieckiego. Ostatni odcinek ścieżki kieruje się nieco bardziej na północ i docieramy po chwili do tablicy z mapą lasu przy skrzyżowaniu ulic Krasińskiego i Sienkiewicza w Podkowie, skąd zaczynaliśmy leśną trasę. Pozostaje powrót aleją Lipową do centrum Podkowy Leśnej i dalej do stacji Podkowa Leśna Główna WKD, gdzie wycieczka się kończy. [15,1 km]