Spacer do Podkowy Wschodniej

W kierunku Lasu Młochowskiego i zachodniej części Podkowy Leśnej prowadzi cienista Aleja Lipowa będąca pomnikiem przyrody. Nazwy ulic tutaj pochodzą od gatunków drzew - Sosnowa, Bukowa, Grabowa.
Wysokie sosny tworzą nad domami dach gałęzi i igieł, pod którym chowają się przykłady doskonałej nieraz architektury rezydencjonalnej jak willa przy ulicy Słowackiego 5 czy „Jedlina”. Są tu też domy związane z postaciami znanymi ze świata kultury - Benedyktem Hertzem, Janem Skotnickim, Ireną Krzywicką.
Od południowego zachodu przylega do Podkowy Leśnej Las Młochowski z fragmentem ponad 100-letniego drzewostanu – obecnie rezerwatem przyrody imienia Bolesława Hryniewieckiego.

1. WKD Podkowa Leśna Głowna

[0,0 km] Trasa tego spaceru rozpoczyna się od stacji WKD Podkowa Główna i prowadzi aleją Jana Pawła II na południe, obok kościoła św. Krzysztofa i dawnego pałacyku myśliwskiego Stanisława Lilpopa do skrzyżowania z aleją Lipową.

2. Aleja Lipowa

[0,3 km] Tu skręca w lewo kierując się szeroką parkową alejką Lipowej między rzędami wiekowych drzew na wschód. Trzy rzędy lip wzdłuż polnej drogi przecinającej grunty dawnego folwarku Wilhelmów sadziła podobno matka założyciela miasta Stanisława Lilpopa. Drzewa objęte ochroną jako pomniki przyrody liczą sobie obecnie ponad sto lat.
Kiedy Spółka „Miasto-Ogród Podkowa Leśna” rozpoczęła w latach dwudziestych ubiegłego wieku sprzedaż działek budowlanych, wzięciem cieszyły się przede wszystkim leśne tereny na zachodzie powstającego miasta i na jego wschodzie, podczas gdy obszar przylegający bezpośrednio do folwarku Wilhelmów do roku 1930 pokrywały latem łany zbóż, a jedynymi budowlami w tym rejonie były drewniane domki pozostałe po XIX-wiecznym letnisku Stanisławów oraz pochodzące z początku wieku domy samego Lilpopa – „Aida” i Pałacyk Myśliwski.

3. Lipowa 15

[0,7 km] W końcu lat dwudziestych i tu zaczęły powstawać nowe domy – interesującym przykładem jest zbudowana dla Henryka Zabłockiego, dyrektora zakładów Norblina w Warszawie w stylu dworkowym willa „Krywojta” – przy Lipowej 15. Wieloletnim gospodarzem tego domu był Wojciech Zabłocki, żołnierz AK, uczestnik Powstania Warszawskiego. Aleja kończy się niemal przy skraju lasu trójkątnym placykiem – rozjazdem, z którego kierujemy się na ulicę Słowackiego.

4.  Willa ul. Słowackiego nr 5 

[1,1 km] Skierujmy się w tę ostatnią; pod numerem 5 zobaczyć można willę uznawaną za jeden z piękniejszych przykładów dobrej architektury podwarszawskich osiedli letniskowych.

5. Willa „Marysin”

[1,3 km] Dalej, pod numerem 20, widać willę „Marysin” wybudowaną w roku 1931 dla Aleksandra Enholca, dyrektora polskiej filii Brytyjskiego Towarzystwa Biblijnego. Jest ona uznawana za przykład najwyższej klasy architektury dworkowej.

Aby wrócić na skrzyżowanie przy alei Lipowej, skierujmy się do końca ulicą Słowackiego i skręcając w ulicę Młochowską przejdźmy skrajem Lasu Młochowskiego.

6. Skraj lasu Młochowskiego

[2,0 km] Po drodze miniemy tablicę informującą o ścieżkach spacerowych i rowerowych w samym Lesie Młochowskim – do wykorzystania w innych jeszcze spacerach.

7. Pomnik żołnierzy AK kompanii „Brzezinka”

[2,3 km] Na niewielkim placyku, w miejscu połączenia ulic Bukowej i Sosnowej, stoi pomnik żołnierzy AK kompanii „Brzezinka”, autorstwa Jerzego Juczkowica.

8. Dom „Kurza Stopka”

[2,6 km] Ulicą Sosnową idziemy na wschód, by pod numerem 39 zobaczyć dom „Kurza Stopka”, Benedykta Hertza – autora bajek i sztuk teatralnych. Z tą postacią związana jest historia nadawania nazw ulicom Podkowy Leśnej – a przynajmniej jedna z wersji.

9. Grabowa 19

[2,8 km] Z Sosnowej skręcamy w Grabową, gdzie pod numerem 19 odnajdziemy dom ze skrzydlatą Nike Jana Skotnickiego, malarza i rysownika, absolwenta szkół artystycznych w Petersburgu, Krakowie i Paryżu, żołnierza Legionów Polskich i działacza kultury w wolnej Polsce.
Teraz skręcamy w prawo w ulicę Bukową kierując się na zachód. Prowadzi nią droga do niedalekich Otrębus przekraczając na granicy miejscowości tory kolejki WKD. To dawny folwark Klementynów, wybitnie leśna część Podkowy. Na każdej niemal działce wznoszą się wysoko kolumny sosen z przyciętymi niżej konarami, by pod pachnący szpilkowy dach wpuścić na domy i ogrody więcej światła. Mijając skrzyżowanie z Sosnową dochodzimy do ulicy 11 Listopada i skręcamy w nią w lewo na północ.

10. Willa „Renata”

[3,3 km] Na ostatniej posesji po prawej stronie, pod numerem 1/3 widać poprzez zieleń masywną bryłę willi „Renata”. Wybudowany na początku lat trzydziestych przez szambelana papieskiego, Leonarda Sakowicza dla żony Renaty z domu von Tyzenhausen, dom posiada ciekawą architekturę.

Stylizowany jest na zameczek obronny; jego architektura zawiera motywy nawiązujące do gotyku i renesansu lecz jednocześnie budowla nie sprawia wrażenia eklektycznej. Na elewacji frontowej widoczny jest szyld „Apteka” ale próżno tu pytać o proszki na ból głowy. To apteka znana z serialu telewizyjnego „Klan” – filmowanego między innymi w willi „Renata”.
Ulicą 11 Listopada dochodzimy do torów kolejki WKD. Wzdłuż torów biegnie gruntowa dróżka, którą kierujemy się w lewo na zachód, by po chwili skręcić w lewo w kolejną przecznicę. To znowu Sosnowa, zdecydowanie zasługująca na swoją nazwę.

11. „Szklany dom” Ireny Krzywicki

[3,6 km] Pod numerem 9 zobaczyć można dawną ekstrawagancję Podkowy Leśnej – „Szklany dom” Ireny Krzywickiej. Znana skandalistka II Rzeczpospolitej, ze swobodą łamiąca ówczesne konwenanse obyczajowe, dokonała niebanalnego wyboru również na polu architektury.

Niewielki domek letniskowy budowany etapami w latach 1928 – 1932, a zaprojektowany – jakżeby inaczej – z prostych, przeszklonych brył w stylu międzynarodowym, wywodzącym się z kręgu niemieckiego Bauhaus’u, wzbudził wielkie kontrowersje u sąsiadów, co wywoływało jeszcze większą dumę jego właścicielki.
Na ścieżkach ogrodu Krzywickich częściej zobaczyć można było Tadeusza Boya-Żeleńskiego, partnera Ireny, niż jej męża. Rozkosznie wygrzewająca się w słońcu perska kotka Wobica zyskała sławę jako bohaterka „Romansu Wobicy” opublikowanego przez Krzywicką na łamach „Wiadomości Literackich”.
Teraz wróćmy na północ, do Akacjowej i skręcając nią w lewo na zachód przejdźmy wzdłuż torów WKD do ulicy Wschodniej, gdzie pod numerem 5 znajdziemy jeden z bardziej interesujących w Podkowie domów.

12. Willa „Jedlina”

[4,1 km] To okazała willa „Jedlina” zbudowana w roku 1928, zaprojektowana przez Mieczysława Szydłowskiego dla Wacława Franciszka Jacobsona wiceprezesa Banku Handlowego w Warszawie.

Wyjątkowego charakteru nadaje willi klasycystyczny czterokolumnowy portyk zamieniający ją w pałacyk. Aż ciśnie się do głowy pytanie, jakim frontonem mógł poszczycić się dom samego prezesa. Willa lśni blaskiem, jakby zbudowano ją w ostatnich miesiącach.

Z tego miejsca pozostaje już tylko powrót ulicą Akacjową, wzdłuż torów WKD do stacji Podkowa Leśna Główna. [4,9 km]